การเผยแผ่ของพระพุทธเจ้า

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงเที่ยวจาริกไป เพื่อประกาศพรหมจรรย์ อันงามในเบื้องต้น ท่ามกลาง และที่สุด เพื่อประโยชน์ เพื่อเกื้อกูล เพื่อความสุข แก่เทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เพื่ออนุเคราะห์ชาวโลก ความหมายของการเผยแผ่ คือ การนำแบบอย่างการดำรงชีวิตอันประเสริฐที่เรียกว่าพรหมจรรย์ ออกไปเผยแผ่แก่ประชาชน เป้าหมายของการเผยแผ่ พระพุทธเจ้าได้ประกาศนโยบายในการประกาศหรือเผยแผ่พระพุทธศาสนาไว้ว่า ให้ออกเผยแผ่พระพุทธศาสนา โดยมีเป้าหมายคือ - เพื่อประโยชน์ - เพื่อเกื้อกูล - เพื่อความสุข ทั้งแก่เทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย - เพื่ออนุเคราะห์แก่ชาวโลก เป็นที่น่าสังเกตว่าพระพุทธเจ้าบอกว่าให้เผยแผ่ทั้งแก่เทวดาและมนุษย์ ไม่ใช่ว่าจะไปอ้อนวอนต่อเทวดา หรือไปขอพึ่งเทวดา เพราะเทวดาที่เป็นมิจฉาทิฏฐิก็มี ดังนั้น พุทธศาสนาจึงเป็นศาสนาที่เป็นประโยชน์ทั้งแก่เทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย วิธีการเผยแผ่ วิธีการเผยแผ่พระพุทธศาสนา มีวิธีการมากมายหลายวิธี ทั้งวิธีการพูด วิธีการทำตัวอย่างให้ดู วิธีการเขียน แต่ไม่ว่าจะเผยแผ่ด้วยวิธีการใดๆ ก็ตาม นักเผยแผ่ไม่ว่าจะเป็นพระภิกษุสงฆ์ หรือ อุบาสกอุบาสิกา จะต้องยึดหลักการไว้ดังนี้ คือ ๑. อนูปวาโท ไม่ว่าร้าย ไม่โจมตีใคร ๒. อนูปฆาโต ไม่ทำร้าย ไม่เบียดเบียนใคร ๓. ปาฏิโมกฺเข จ สํวโร ความสำรวมในศีล หรือข้อปฏิบัติอยู่ในกรอบ กติกา วินัย ๔. มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ รู้จักประมาณในการบริโภคปัจจัยสี่ ๕. ปตฺตนฺจสยนาสนํ รู้จักอยู่ในที่สงบ สงัด ไม่คลุกคลีด้วยหมู่คณะมากเกินไป ๖. อธิจิตฺเต จ อาโยโค หมั่นฝึกฝนจิตของตนให้มีคุณภาพสูงยิ่งๆ ขึ้น พระพุทธองค์ได้ตรัสองค์แห่งธรรมกถึก ๕ ประการ คือ ๑. อนุปุพฺพิกถ กล่าวความไปตามลาดับ คือแสดงหลักธรรม หรือเนื้อหาวิชา ตามลำดับความง่ายยากลุ่มลึก มีเหตุผลสัมพันธ์ต่อเนื่องกันไปโดยลำดับ ๒. ปริยายทสฺสาวี ชี้แจงยกเหตุผลมาแสดงให้เข้าใจ คือชี้แจงให้เข้าใจชัดในแต่ละแง่แต่ละประเด็น โดยอธิบายขยายความ ยักเยื้องไปต่าง ๆ ตามแนวเหตุผล ๓. อนุทยต ปฏิจฺจ แสดงธรรมด้วยอาศัยเมตตา คือสอนเขาด้วยจิตเมตตา มุ่งจะให้เป็นประโยชน์แก่เขา ๔. น อามิสนฺตโร ไม่แสดงธรรมด้วยเห็นแก่อามิส คือสอนเขามิใช่เพราะมุ่งที่ตนจะได้ลาภ หรือผลประโยชน์ตอบแทน ๕. อตฺตานญฺจ ปรญฺจ อนุปหจฺจ แสดงธรรมไม่กระทบตนและผู้อื่น คือสอนตามหลักตามเนื้อหา มุ่งแสดงอรรถ แสดงธรรม ไม่ยกตน ไม่เสียดสีข่มขี่ผู้อื่น